Valáštallan dagaha ahte mánát ožžot buriid vásáhusaid astoáiggis. Sii besset dovdat hálddašeami ja ovdáneami daid doaimmain main leat mielde. Ja go lea oassin searvevuođas, de riegádit maiddá ustitvuođat eará mánáiguin mat sáhttet bistit eallinagi. Dasa lassin de oahppá earret eará ovttasbargat earáiguin, struktuvrra, bargat oktasaš mihttuid ovdii dahje mo hálddašit vuostegieđageavada. Dál čohkkájit mánát eanet siste go ovdal, ja dearvvašvuođaperspektiivvas lea dehálaš hásttuhit doaimmaide vai bisuhit iežaset buori vuoimmis.
Norggas lea valáštallan dat stuorámus astoáiggebáiki mánáide ja nuoraide. Ollu mánát leat mielde valáštallamis dassá leat 12 jagi, muhto beallásašnuorran leat máŋggas geat heitet, namalassii dan rájes go leat sullii 13 jagi. Norga lea njunnošis dálvevalástallansuorggis, ja dálvevalástallamiin lea nana sajádat Norggas. Sihke nieiddaid ja gánddaid gaskkas lea spábbačiekčan stuorámus valáštallan Norggas. Leat ollu fálaldagat valáštallamis, ja dasa lassin leat ollu eará fálaldagat earret eará kultursuorggis. Korpsa, teáhter ja koarra leat ovdamearkan das.
Mánát leat iešguđetláganat, ja sis leat iešguđetlágan beroštumit. Lea dehálaš ahte don ovddasteaddjin veahkehat iežat máná gávnnahit makkár astoáiggearenas du mánná loaktá. Hui olusat álget astoáiggedoaimmaiguin go álget skuvlii, muhto lea erohus olbmos olbmui. Mihttun lea ahte mánná oažžu buriid vásáhusaid dan doaimmas masa searvá. Dát sáhttá leat sihke organiserejuvvon ja eahpeorganiserejuvvon. Mánát ohppet ollu stoahkama ja eahpeorganiserejuvvon doaimmaid bokte, ja dán sáhtát don ovddasteaddjin láhčit ovdamearkka dihte dan bokte ahte válddát mánáid mielde meahccái. Fitnat meahcis dahje fiervvás addá mánáide ollu motorihkalaš hástalusaid maid eai automáhtalaččat vásit siste.
Organiserejuvvon hárjehallan valáštallama bokte oktii vahkus ii vástit juohkebeaivválaš aktivitehtaide ja stoahkamii. Doaimmat sáhttet leat vázzit skuvlii, sihkkelastit dahje beare stoahkat olgun. Mánáin lea dárbu leat doaimmas, ja dutkan čájeha ahte mánát Norggas čohkkájit dál eanetgo ovdal ja spellet ja gehččet tv. Buohkaide lea dehálaš hálddašit rupmaša iešguđetge doaimmaid bokte, ja das sáhttá maid leat mearkkašupmi mo hálddaša eallima maŋit áiggis. Buohkaide lea dehálaš áimmahuššat iežas dearvvašvuođa ja fysalaš vuoimmi, ja leat aktivitehtas lea dehálaš oassi das. Go lea doaimmas de eastada maiddá ollu dávddaid. Dáinna lágiin lea valáštallan dehálaš doarjjan dearvvašvuođaperspektiivvas.
Mánát ovdánit, sturrot ja ohppet iešguđetge láhkai. Dat mii lea riekta ovtta olbmui, ii dárbbaš leat riekta nubbái. Vaikke mo de leaš de dagahit buorit vásáhusat ahte lea stuorát vejolašvuohta ahte sin astoáiggedoaibma lea juoga mii buktá ilu guhkit áiggi, ja muhttimiin bistá beroštupmi olles eallinagi. Valáštallan lea maiddá oahppanarenan mánáide ja nuoraide, doppe oahppá eanetgo dušše valáštallanmáhtuid. Dá lea arena gos mánná oažžu ustibiid ja fierpmádaga, ja gos maiddá don rávisolmmožin oahpásmuvat eará ovddasteddjiiguin. Jus leat ođas Norggas ja dárbbašat oahppat giela lea dát maiddá hui buorre giellaarena sihke du mánáide ja dutnje ovddasteaddjin. Valáštallama bokte oažžu du mánná eará ustibiid ja eanet ustibiid go dušše skuvllas, ja das han lea iešalddis jo árvu. Oahppat leat ovttas earáiguin, ovttasbargat earáiguin, oahppat struktuvra, bargat oktasaš mihttu ovdii dahje hálddašit vuostálastima leat maiddá eallingálggat mat leat dehálaččat muđui eallimis. Valáštallamis lea mihttun ahte mánná lea oadjebas valáštallanbirrasis gos leat čielga rávisolbmot geat atnet fuola. Hárjeheaddjit ja ovddasteaddjit barget searválagaid vai dát biras galgá leat sihke fátmmasteaddji ja oadjebas buohkaide. Dat guoská buot valáštallamiidda, sihke mánáid, nuoraid ja rávisolbmuid.
Unnimus mánáin leat dávjjimusat 1-2 organiserejuvvon hárjehallama vahkus, dát lassána go mánát šaddet boarráseabbo. Ii leat eahpedábálaš ahte nuorat geat leat bidjan árjjaid olahit guhkás iežaset valáštallamiin hárjehallat 5-7 geardde vahkus. Lea vejolaš searvat máŋgga valáštallamii oktanaga, muhto dán mearrida juohkehaš ovttaskas máná beroštumiid, vejolaš fálaldagaid ja sin bearraša vuođul. Leat maiddá rabas rusttegat ja fálaldagat mat láhčet aktivitehtaide mat eai leat nu organiserejuvvon. Rabas vuojadanhállat, skatehállat ja spábbačiekčanhállat sáhttet leat ovdamearkan dasa.
Du mánnái lea dehálaš ahte sus lea astoáigi mas lea ulbmil. Dat sáhttá mearkkašit ahte du mánná soaitá gávdná beroštumi mii sus lea olles eallinagi. Sihke mánná ja don ovddasteaddjin oažžubeahtti stuorát fierpmádaga. Mánná oahppá vuđolaš máhtuid ja lea eará oadjebas rávisolbmuiguin. Lea dehálaš ahte don ovddasteaddjin veahkehat iežat máná gávnnahit mainna du mánná loaktá. Muhtomin lea maid das árvu go gávnnaha mainna ii loavtte, seamma láhkai go lea árvu das go gávnnaha mainna loaktá ja masa liiko.
